حمص:  سقوط‌ کرد

Image captionنیروهای مخالف دولت پس از اعلام آتش‌بس از الوعر خارج می‌شوند. حمص، ۹ دسامبر ۲۰۱۵

نیروهای مخالف بشار اسد ‌پس از اعلام آتش‌بس با دولت سوریه، کم‌کم از آخرین محله‌ای که در شهر حمص در کنترل‌شان بود بیرون می‌روند.

به این ترتیب شهر به‌طور کامل در اختیار نیروهای دولتی قرار می‌گیرد.

روز سه‌شنبه ۹ دسامبر، اتوبوس‌ها یکی‌یکی رسیدند و مردان مسلح را همراه خانواده‌هاشان از محله الوعر در حومه سومین شهر بزرگ سوریه بردند.

حمص در دوران جنگ داخلی سوریه از جبهه‌های مهم مخالفان دولت بود. از اوایل سال ۲۰۱۱ که ساکنان حمص برای سرنگونی بشار اسد برخاستند، شهر لقب "پایتخت انقلاب"گرفته بود.

با گذر زمان، نیروهای مخالف دولت بیشتر شهر را تصرف کردند.

چهارراه تجارت

حمص از دیرباز شهری مهم بوده، هم به‌لحاظ جغرافیایی، هم از لحاظ اقتصادی و استراتژیک.

Image captionکارکنان حلال احمر سوریه به مردمی که به مناطق تحت کنترل دولت در حمص رسیده‌اند غذا و دارو می‌دهند

شهر در قلب منطقه‌ای حاصل‌خیز کنار دره رود عاصی واقع شده، درست انتهای دروازه حمص (یا فتحة حمص)، که تنها مسیر طبیعی از ساحل مدیترانه به خاک سوریه است. حمص تقریبا میانه راه دمشق و حلب قرار دارد و به لبنان هم نزدیک است.

تاریخ شهر حمص به قرن اول پیش از میلاد برمی‌گردد، زمانی که به نام امسا می‌شناختندش. در دوران رومی‌ها بود که این شهر اهمیت پیدا کرد و زادگاه سلسله‌ای از امپراتورها شد. امسا از مراکز مهم تجارت بین مدیترانه و هند و چین بود.

در دوران بیزانس، شهر از مراکز مسیحیت شد – و هنوز هم جمعیت قابل‌ملاحظه مسیحی دارد. امروزه حمص یکی از مهم‌ترین مراکز صنعتی سوریه است. بزرگ‌ترین پالایشگاه سوریه در این شهر ساخته شده. حمص همچنین از مراکز مهم حمل‌ونقل سوریه است که شهرهای مختلف کشور را با راه‌آهن و جاده به هم متصل می‌کند.

پیش از آغاز اعتراض‌ها علیه بشار اسد، جمعیت حمص و حومه‌هایش حدود ۱/۵ میلیون نفر بود. اکثر جمعیت مسلمان‌های سنی بودند که در محله‌های غربی، شمالی و شرقی شهر زندگی می‌کردند. حدود ۱۰ درصد جمعیت مسیحی بودند که بیشتر در 'شهر قدیمی' ساکن بودند. و ۲۵ درصد هم علوی‌ها بودند، که بیشتر در منطقه جنوب شرق زندگی می‌کردند.

دوران محاصره

• مارس ۲۰۱۱: اعتراض‌ها علیه دولت در حمص آغاز می‌شود.
• مه ۲۰۱۱: تانک‌های ارتش وارد شهر می‌شوند.
• فوریه ۲۰۱۲: عملیات ارتش سوریه برای شکستن مقاومت حمص آغاز می‌شود.
• مه ۲۰۱۲: بین ۱۵ و ۲۰ درصد حمص در کنترل مخالفان دولت است.
• دسامبر ۲۰۱۲: مخالفان دیربعلبه را تصرف می‌کنند.
• مارس ۲۰۱۳: دولت عملیاتی گسترده آغاز می‌کند که کنترل شهر را به دست بگیرد.
• ژوئن ۲۰۱۳: ارتش به خالدیه حمله می‌کند. نیروهای مخالف با وجود این‌که شدیدا بمباران می‌شوند و دسترسی‌شان به مهمات و نیروهای کمکی قطع شده، تا پایان ژوئیه منطقه را حفظ می‌کنند، اما در نهایت مجبور به عقب‌نشینی می‌شوند.

قحطی

اواخر ژانویه ۲۰۱۴، 'شهر قدیمی' همچنان در کنترل مخالفان دولت بود. تخمین‌ زده می‌شد حدود ۳۰۰۰ شهروند غیرنظامی در این محله گیر افتاده باشند – بدون غذا و دارو، زیر آتش مدام توپ‌ها و هواپیماها، که از ژوئن ۲۰۱۲ آغاز شده بود.

Image captionنمای عمومی از محله القصور در حمص، ۸ دسامبر ۲۰۱۵

یکی از ساکنان این منطقه تعریف می‌کرد که مردم "هرچه از زمین بروید می‌خورند، گیاه، حتی علف." می‌گفت: "خیلی‌ها به خاطر کمبود دارو و امکانات درمانی مرده‌اند. همان اندک دارویی هم که داریم تاریخ‌مصرف‌اش گذشته، اما ناچاریم استفاده کنیم."

فوریه ۲۰۱۴، با توافق طلال برزی، فرماندار حمص، و یعقوب الحلو، نماینده سازمان ملل در سوریه، آتش‌بس اعلام شد و غیرنظامی‌ها از شهر خارج شدند.

یک ماه بعد، به نظر می‌رسید نبرد حمص به پایان رسیده: مخالفان دولت پذیرفتند بر مبنای توافقی که پس از چندین ماه تلاش، و با وساطت سازمان ملل، حاصل شده بود، از آخرین مناطق تحت کنترل‌شان در 'شهر قدیمی' عقب‌نشینی کنند.

بعد از توافق، یکی از این نیروها که برای تخلیه شهر آماده می‌شد، به بی‌بی‌سی گفت: "بقیه دنیا در حق ما کوتاهی کردند."

نهایتا دسامبر ۲۰۱۵، توافقی مشابه توافق شهر قدیمی حاصل شد. نیروهای مخالف دولت پذیرفتند از محله الوعر در غرب حمص عقب بنشینند – از آخرین جای شهر حمص که دست‌شان بود.